رابطه قرآن و نماز

در این مطلب سعی بر این شده تا با استفاده از بعضی از آیات قرآن به اهمیت نماز اشاره شود.

                   

« پروردگارت را در دل خود از روی تضرع و خوف ، آهسته و آرام ، صبحگاهان و شامگاهان یاد کن و از غافلان نباش »
( سوره اعراف ، آیه 205 )
از نگاه عالمان اسلامی ، فرمان خداوند به نماز ، نوعی لطف و رحمت و راهنمایی برای پیمودن راهی است که انسان را به تعالی و کمال می رساند . وقتی که نماز با تکبیر آغاز می شود ، جان نمازگزار را به افقهای بالا می برد و او را به خدایی مرتبط می کند که دربرابر عظمت او ،‌ هر قدرتی ناچیز است . با ایستادن به نماز ، همه داشته ها ، برتری ها و منیت ها ، در نزد نمازگزار ، رنگ می بازد و تنها وجود لایزال الهی در نظرش جلوه می کند . او خدایی لطیف و حکیم است که خالق انسان و یاری دهنده اوست . از همین رو ، قرآن از انسان دعوت می کند که همواره خدای را به یاد داشته باشد و نماز را یاد و ذکر خدا می داند . می فرماید : " من آن خدای یکتایم که خدایی جز من نیست . مرا پرستش کن و نماز را همواره بپای دار تا در یاد من باشی ."        ( سوره طه ، آیه 14 ) 
نماز ، تسلی بخش دلهای خسته و وسیله ارتباط مداوم بنده با خالق یکتاست . انسان با برپایی نماز به ثناگویی و تمجید از زیبایی ها و عظمتهای پروردگار عالم می پردازد . آنانکه جلال و جمال خدای جهان آفرین را درک می کنند و با او به گفتگو و مناجات می پردازند ، او را با همه بزرگیش می ستایند و حلاوت و شیرینی نیایش با او را در وجود خویش حس می کنند .

نماز ، شکرگزاری از نعمتهای بیشمار خداوند نیز هست . وقتی که رسول گرامی اسلام دارای دختری به نام " فاطمه " شد ، خداوند آیه کوثر را در شأن او نازل فرمود و از پیامبر خواست که به شکرانه این نعمت عظیم ، نماز بگزارد و قربانی کند . در سوره کوثر می خوانیم : ای پیامبر ، همانا ما به تو کوثر عطا کردیم ، پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن . " 
هنگامی که برای شناخت فلسفه و روح نماز ، آیات قرآن را مورد بررسی قرار می دهیم ، به حقایقی از ژرفای نماز پی می بریم . قرآن ، یکی از حکمتهای تشریع نماز را ، باز داشتن فرد از فساد و زشتی اعلام می کند . چرا که زمزمه های خالصانه انسان سراپا تقصیر در نماز ، بعد انسانی و فضیلتی او را برجسته می سازد و فرد را متحول می کند . لذا با دقت در آیه های وحی درمی یابیم که نماز ، عامل پاکیزگی روح و قرار گرفتن در مسیر رستگاری است . 
خداوند به یک مجموعه از صفات اشاره می کند که موجب نیکبختی انسان می شود ، ازجمله این ویژگی ها ، نماز گزاردن است . در سوره مؤمنون می فرماید : « بدرستی که مؤمنان رستگار شدند ، آنها که در نمازشان خاشع هستند . » ( آیات 1 و 2 ) 
همچنین قرآن ، بهترین راه رهایی از نارسایی ها و تنگناهای زندگی را شکیبایی و یاری جستن از نماز معرفی می کند و با توجه به اصول روانکاوی ، ذکر خدا را مایه آرامش دلها می داند . 
اهمیت نماز در قرآن تا آنجاست که واژه های قرآن و نماز ، رابطه ای بسیار نزدیک با یکدیگر دارند و در بسیاری از موارد در کنار هم آمده اند . در آیه 29 سوره فاطر یادآور می شود : " آنان که کتاب خدا را تلاوت می کنند و نماز به پای می دارند و از آنچه به آنها روزی دادیم ، پنهان و آشکار انفاق می کنند ، تجارتی ( پر سود ) و بی زیان را امید دارند . " همچنین در آیه 170 سوره اعراف می فرماید : " آنها که به قرآن تمسک جویند و نماز را برپا دارند ( پاداش بزرگی خواهند داشت ، زیرا ) ما پاداش مصلحان را ضایع نخواهیم کرد . "
به علاوه ، خواندن آیات قرآن در نماز ، مثل تلاوت سوره حمد که از واجبات نماز محسوب می شود ، ارتباط مستمر و نزدیک قرآن و نماز را نشان می دهد . در برخی از آیات ، برای نماز و قرآن ، یک واژه آورده شده است . مثل کلمه " ذکر" که یکی از اسامی قرآن است ، آنجا که می فرماید : همانا ما ذکر را نازل کردیم . " ذکر ، فلسفه و هدف نماز نیز خوانده شده است . در آیه 45 سوره انفال می فرماید : " ... خدا را فراوان ذکر ( یاد ) کنید تا رستگار شوید . " 
یکی دیگر از ظرایف قرآن ، آمدن واژه های نماز و زکات درکنار یکدیگر است . این آیات ، حاکی از آن است که در اسلام ، توجه به خدا ، از سایر امور اجتماعی جدا نیست و انسان همچنانکه به تعالی معنوی خود می اندیشد ، نباید از مسائل جاری جامعه و توجه به دیگران باز بماند . 
خداوند در قرآن می آموزد که راز و نیاز با خالق زیبایی ها و کمالات باید با پاکی و زیبایی همراه باشد . لذا برای انجام نماز ، بر شستشوی جسم و روح و پاکیزگی و آراستگی تاکید شده و نمازگزار با این اوصاف ، به نیایش خدای سبحان فرا خوانده شده است . 
قرآن کریم ، عبادت ، نماز ، رکوع ، سجده و سپاس را یکی از بهترین برنامه ها برای خودسازی مومنان ذکر می کند و با اشاره به خصوصیات ایمان آورندگان ، آنان را توبه کار ، عبادت کننده ، سپاسگزار می خواند که برای خدا رکوع می کنند و سر بر سجده می گذارند .
در قرآن به مؤمنین هشدار داده شده که نماز امر خداست و غفلت در آن نیز مخالفت با فرمان اوست . قرآن همچنانکه نمازگزاران را می ستاید و آثار و برکات نماز را بیان می کند ، بی توجهی به نماز را مورد نکوهش قرار می دهد و ترک کنندگان نماز را از این برکات فراوان بی بهره می داند . 
انسانی که نماز را به پا نمی دارد ، درحقیقت ، رشته حیات معنوی خویش را از هم گسسته و لطف و مدد الهی را از دست داده است . همین امر ، موجب ناآرامی و سرگردانی او می شود و درجریان زندگی ، دشواری ها به او روی می آورد . خداوند در قرآن می فرماید : « و هرکس از یاد من رویگردان شود ، زندگی ( سخت و ) تنگی خواهد داشت ... " ( سوره طه ، آیه124 ) 
در قرآن ، چند گروه دیگر نیز درارتباط با نماز ، مورد سرزنش قرار گرفته اند . افرادی که نماز را به بازی و تمسخر می گیرند ، کسانی که از روی کسالت و بدون نشاط ، نماز را به جا می آورند ، افرادی که با انگیزه ریا و تظاهر به نماز می ایستند و نمازگزارانی که نمازشان را سبک می شمرند . 
درنهایت ، نماز چشمه زلال و پاکی است که انسان با نادیده انگاشتن و یا سبک شمردن آن ، زیانکار می شود . در روایات آمده است بنده ای که در نماز ، پروردگار خود را ندا می دهد ، احسان و هدیه الهی بر او افشانده می شود و فرشتگان از محل نماز او تا کرانه آسمان ، گرداگردش را فرا می گیرند . 
در پایان ، دعای پیامبرانی را زمزمه می کنیم که همواره از خداوند خواسته اند خانواده و نسل آنها را در زمره نمازگزاران قرار دهد .